Polatlı İklim Değişikliği Uyum Eylem Planı Yapımı Projesi Farkındalık Anketi Analizi

Polatlı > Faaliyetler > Polatlı İklim Değişikliği Uyum Eylem Planı Yapımı Projesi Farkındalık Anketi Analizi

1 METODOLOJİ

1.1 Araştırma Tasarımı ve Amacı

Polatlı Belediyesi için hazırlanan “İklim Değişikliğine Uyum Eylem Planı” kapsamında, bölgedeki bireylerin iklim değişikliğine yönelik farkındalık düzeyini ölçmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, betimleyici bir araştırma tasarımı kullanılmıştır. Betimleyici araştırma tasarımı birden fazla parametrenin ilişkisel olarak incelenmesini ve bütün resmin gösterimini sunmaktadır (Creswell, 2013, s. 85). Polatlı’daki bireylerin demografik, sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel ve sosyo-ekolojik özellikleri incelenmiş, aynı zamanda toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki görüşleri değerlendirilmiştir.

Anket çalışması projenin demo faaliyetleri ve eğitimler öncesinde ve sonrasında yapılmak üzere planlanmıştır. Anket, demo faaliyetleri gözlemleyecek ve eğitim faaliyetlerine katılım sağlayacak gruplara uygulanmıştır. Bu planlamanın amacı, Polatlı’da mevcut durumu ortaya koyarken aynı zamanda projenin demo faaliyetlerinin ve eğitimlerinin verimliliğini ölçmektir.

1.2 Veri Toplama Yöntemi

1.2.1 Anket Yöntemi

Bu araştırmada veri toplama aracı olarak, yapılandırılmış bir likert tipi ölçeğin kullanıldığı bir anket formu kullanılmıştır. Rensis Likert’in geliştirdiği Likert ölçekleme tekniği, 1932 yılında “A Technique for the Measurement of Attitudes” başlıklı makalesiyle akademik dünyaya tanıtılmıştır (Likert, 1932, s. 5-6). Bu teknik, “bipolar” veya beşli cevaplama kategorilerini kullanarak, katılımcıların bir konu hakkındaki tutumlarını değerlendirmelerine olanak tanır. Bu kategoriler sırasıyla “Kesinlikle Onaylıyorum” (Strongly Approve), “Onaylıyorum” (Approve), “Kararsızım” (Undecided), “Onaylamıyorum” (Disapprove) ve “Kesinlikle Onaylamıyorum” (Strongly Disapprove) olarak tanımlanmıştır (Likert, 1932, s. 11-12). Thurstone ölçekleme tekniğinden farklı olarak, Likert’in yöntemi doğrudan uzman kanaatlerine bağlı olmadan, önerme maddelerinin yüksek korelasyonla belirlenmesine olanak sağlayarak ölçek maddelerinin istatistiksel olarak geçerliliği artırılır.

Likert ölçeklemesi, her bir önerme üzerinden puan toplanmasına olanak tanıyarak, ölçülmek istenen özelliğin bütünsel olarak değerlendirilmesine imkan tanımaktadır (Carifio & Perla, 2007, s. 113-114). Olumlu ve olumsuz önermelerle dengelenmiş bir yapıya sahip olan ölçek, katılımcıların belirli bir yönelime sahip olmadan objektif yanıt vermelerini teşvik etmektedir.

Anket, katılımcıların sosyo-demografik özellikleri, iklim değişikliğine dair algıları, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel görüşleri ile toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki düşüncelerini değerlendirmek amacıyla geliştirilmiştir. Likert türü ölçekleme, üç, dört, beş ve yedi dereceli puanlama yöntemleri gibi çeşitli derecelendirme formatlarıyla da uygulanabilir (Vagias, 2006). Ancak bu formatlar, tepki seçeneklerinin anlamını değiştirmeden, yalnızca katılımcıların yanıtlarını daha ayrıntılı ifade etmelerine olanak tanımaktadır. Anket formunda, 1’den 5’e kadar sıralanan 5’li Likert tipi ölçek tercih edilmiştir; “Kesinlikle Katılmıyorum” ifadesi 1 puan, “Kesinlikle Katılıyorum” ifadesi ise 5 puan olarak değerlendirilmiştir. Bu puanlama kategorilerinde, “kararsızım” (undecided) seçeneğinin, ölçeğin devamlılığını bozduğunu ve zayıf bir nokta oluşturduğunu düşünen bazı araştırmacılar, bu seçeneğin “orta düzeyde onaylıyorum” gibi bir ifadeyle değiştirilmesi gerektiğini savunmaktadır (Carifio & Perla, 2007, s. 115). Likert, “kararsızım” seçeneğini, nötr veya sıfır bir nokta olarak değil, ölçülmek istenilen özelliğe yönelik kesin bir olumlu ya da olumsuz tutumun olmadığı bir içsel durumu ifade etmek için tasarlamıştır. Bu nedenle, “kararsızım” ifadesi, “nötr” veya “orta düzeyde onaylama” gibi başka ifadelerle değiştirilmemelidir, aksi takdirde Likert ölçekleme tekniğinin bütünlüğü bozulabilir (Likert, 1932, s. 33-35). Bu ölçek, sosyal bilimlerde bireylerin tutum, algı ve davranışlarını ölçmek için yaygın kullanılan bir araçtır ve bu çalışmada da iklim değişikliği ile ilgili algıları değerlendirmek için uygun bir yapı sağlamıştır.

Katılımcıların çevrimiçi ortamda kolay biçimde doldurabilmesi için yalın bir dille ve az sayıda soru ile hazırlanan anket formu Ek 1’de verilmiştir.

1.3 Veri Toplama Aracı

1.3.1 Dijital (Çevrimiçi) Anket

Veri toplama sürecinde, anket formları dijital platform (Google Forms) üzerinden çevrimiçi olarak planlanmıştır. Planlamanın ve taslak soruların oluşturulmasının ardından 16/10/2024 tarihinde ilgili kurumlar ziyaret edilmiştir:

  1. Polatlı Belediyesi
  2. Polatlı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü
  3. Polatlı Ziraat Odası
  4. S. Ankara Pancar Ekicileri Kooperatifi
  5. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Polatlı Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu

Bu ziyaretler kapsamında projenin sosyal uzmanları (sosyolog ve toplumsal cinsiyet eşitliği uzmanı) anketin amacını, yöntemini, içeriğini, uygulama biçimini kurum temsilcilerine aktarmıştır. Kurum temsilcilerinin bilgilendirilmesi ve iş birliği ile anketin yayılması sağlanmıştır. Anket hem dijital ortamlarda hem de kurumlarda duyurulmuştur (Bkz. EK 2: Fotolog). Çevrimiçi oluşturulan anket bir bağlantı (link) olarak; proje web sitesinde, Polatlı Belediyesi web sitesinde, Polatlı Ziraat Odası web sitesinde ve ilgili WhatsApp iletişim gruplarında paylaşılmıştır.

Çevrimiçi veri toplama aracı ile Polatlı ilçesindeki geniş bir katılımcı grubuna ulaşma olanağı sunmuş, böylece coğrafi kısıtlamalardan bağımsız olarak veri toplanması sağlanmıştır. Dijital veri toplama, sosyal bilimlerde zaman ve maliyet etkin bir yöntem olarak kabul edilmektedir ve güvenilir sonuçlar sağlama potansiyeline sahiptir (Bryman, 2016, s. 230). Katılımcılara, araştırmanın amacı, kapsamı ve gizlilik politikaları hakkında bilgi verilmiş, ankete katılmayı gönüllü olarak kabul ettiklerine dair onayları alınmıştır. Dijital platform üzerinden sağlanan bu bilgilendirme, araştırmanın etik prensiplerine uygun şekilde yürütülmesine katkı sağlamıştır (American Psychological Association (APA), 2020, s. 231).

Bu araştırma kapsamında Google Forms kullanılmıştır, bu sayede katılımcılar telefon, tablet, bilgisayar gibi tüm araçlardan katılım sağlayabilmiştir. Çevrimiçi anket yanıtları 17.10.2024 ve 04.11.2024 tarihleri arasında kabul edilmiştir.

1.4 Katılımcıların Seçimi ve Örnekleme Yöntemi

Polatlı ilçesinde ikamet eden ve iklim değişikliği hakkında farkındalık düzeylerini ölçmeyi hedefleyen bir örneklem grubu belirlenmiştir. Örnekleme yöntemi olarak tesadüfi olmayan, amaçlı örnekleme kullanılmıştır. Böylece araştırma konusunun amacına yönelik hedef gruplar belirlenerek etkilerin doğrudan ölçülmesi hedeflenmiştir (Patton, 2002, s. 244). Bu yöntemle, iklim değişikliğinden etkilenme düzeyleri yüksek olduğu, projenin demo faaliyetlerine ve eğitimlerine katılım sağlayacağı düşünülen gruplar seçilmiş ve çalışma kapsamına dahil edilmiştir. Bu gruplar şunlardır:

  1. Polatlı’da yaşayan halk,
  2. Polatlı Belediyesi çalışanları,
  3. Polatlı’da yaşayan çiftçiler,
  4. Polatlı’da eğitim alan 16 yaş ve üzerindeki öğrenciler.

1.5 Veri Analizi Yöntemleri

Toplanan veriler, betimleyici istatistikler kullanılarak analiz edilmiştir. Katılımcıların demografik yapısı, iklim değişikliği algısı ve diğer ana başlıklardaki görüşleri gibi temel değişkenler üzerinde yüzdelik ve frekans analizleri yapılmıştır. Betimleyici İstatiksel analizler ile gözlemlenen verileri yapılandırarak anlamlı özetler elde etmeyi amaçlayan betimsel istatistiğin klasik boyutlarını genişleterek, çok boyutlu analiz teknikleri ile sunmaktadır (Mazmanoğlu, 2020, s. 142). Betimleyici istatistikler, verinin genel yapısını anlamak araştırmaya dahil edilen faktörlerin dağılımlarını görmek için kullanılmaktadır (Field, 2013, s. 89).

1.6 Etik Onay ve Gizlilik

Bu çalışma, katılımcıların anonim olarak yer almasını sağlamak amacıyla, etik ilkelere uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmaya katılan bireylerden kişisel veri alınmamış olup, elde edilen tüm bilgiler yalnızca araştırma kapsamında kullanılmıştır. Katılımcılar, araştırmanın amacını anlayarak onaylarını vermiştir.

Ankete toplam 155 yanıtlayıcı katılım sağlamıştır.

 

2 BULGULAR VE ANALİZ

Bu bölümde, çalışmada 5’li likert tipi ölçek ile toplanan veriler bilimsel istatistiki analiz yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler her bir sorunun katılımcılara olan dağılımını gösteren frekans analizi ve ilişkili sorular arasındaki bağlantıyı veren korelasyon analizi ile geliştirilmiştir.

2.1 Frekans Analizi

2.1.1 Demografik Bulgular

Frekans analizi, bir veri setinde her bir kategorinin veya gözlemin ne sıklıkla ortaya çıktığını anlamak için kullanılan istatistiksel bir analizdir. Sosyal bilimlerde, eğitimde, pazarlama araştırmalarında ve çeşitli alanlarda anket sonuçlarını analiz etmek veya demografik dağılımları incelemek amacıyla sıkça kullanılır. Frekans analizi, belirli bir özellik veya yanıtın yaygınlığını gösterir ve bu bilgi, örneğin bir topluluğun demografik özelliklerini anlamak veya belirli bir konuda toplumun görüşlerini değerlendirmek için kullanılır (Field, 2013, s. 246).

İlk olarak katılımcıların yaş grupları analiz edilmiştir.

Ankete katılanların yaş dağılımı incelendiğinde, en yüksek oranı %45,8 ile 18-25 yaş grubu oluştururken, 65 yaş ve üzeri katılımcı oranı %0,6 gibi oldukça düşük bir seviyede kalmıştır. Bu dağılım, araştırmaya genç yaş grubunun daha yüksek katılım sağladığını göstermektedir. Yaş dağılımının gençler üzerinde yoğunlaşmasının önemli bir nedeni, anketin üniversitede uygulanması olarak görülebilir.

 

Tablo 1 Yaş Grupları

Yaş Grupları Yanıt Sayısı Yüzde
18-25 71 45,8
26-35 34 21,9
36-45 33 21,3
46-55 14 9,0
56-64 2 1,3
65 yaş ve üzeri 1 0,6
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Katılımcıların cinsiyet dağılımı incelendiğinde, kadın ve erkek oranlarının birbirine oldukça yakın olduğu görülmektedir; kadınlar %48,4, erkekler ise %51,6 oranında temsil edilmektedir. Bu eşitlik, cinsiyetin iklim değişikliği algısına etkisini dengeli bir şekilde gözlemlemeye olanak tanımaktadır.

Tablo 2 Cinsiyet Dağılımı

Cinsiyet Dağılımı Yanıt Sayısı Yüzde
Kadın 75 48,4
Erkek 80 51,6
Toplam 155 100

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Katılımcıların %51,6’sının üniversite mezunu olması, eğitim düzeyinin iklim değişikliği farkındalığına etkisini değerlendirmeye imkan tanımaktadır. İlkokul mezunu katılımcı oranı ise yalnızca %2,6 olup, bu durum eğitim düzeyi yüksek katılımcıların iklim değişikliği konusundaki farkındalık çalışmalarına katılım eğiliminde olduklarını göstermektedir.

Tablo 3 Eğitim Durumu

Eğitim Durumu Yanıt Sayısı Yüzde
İlkokul 4 2,6
Ortaokul 9 5,8
Lise 51 32,9
Üniversite 80 51,6
Yüksek lisans/doktora 11 7,1
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

En yüksek meslek grubu %36,8 ile öğrenciler olup, bu da gençlerin iklim değişikliğine dair bilinçlenme oranlarının yüksek olduğunu yansıtmaktadır. İkinci sırada %21,9 ile kamu çalışanları gelmektedir; bu grup, kamusal bilinçlendirme çalışmalarının planlanması için önemli veriler sunmaktadır.

Tablo 4 Meslek Dağılımı

Meslek Yanıt Sayısı Yüzde
Çiftçi 9 5,8
Özel Sektör Çalışanı 27 17,4
Serbest Meslek/ İş Sahibi vb. 13 8,4
Kamu Çalışanı 34 21,9
Öğrenci 57 36,8
Emekli 6 3,9
Cevap vermek istemiyorum 9 5,8
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Ankete katılanların %31,6’sı, ailelerinin aylık gelirinin 20.001-40.000 TL aralığında olduğunu belirtmiştir. Bu dağılım, iklim değişikliğinin etkilerinin farklı gelir gruplarında nasıl algılandığını değerlendirmek için zemin hazırlamakta, düşük gelir grubundaki katılımcıların oranının %25,2 olması ise ekonomik kırılganlık açısından dikkat çekmektedir.

Tablo 5 Ailenin Aylık Geliri

Ailenin aylık geliri Yanıt Sayısı Yüzde
0-20.000 TL 39 25,2
20.001-40.000 TL 49 31,6
40.001-60.000 TL 30 19,4
60.001- 80.000 TL 15 9,7
80.001 ve üzeri 7 4,5
Cevap vermek istemiyorum 15 9,7
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

2.1.2 Sosyoekolojik Bulgular

Katılımcıların %32,9’unun Polatlı’da iklimin değiştiğine katılımı 5 puanda, %27,7’sinin iklimin değiştiğine katılımı 4 puanda ve %15,5’inin iklimin değiştiğine katılımı 1 ve %12,9’unun 2 puandadır. Bu durumda iklimin değiştiğini düşünme oranları daha fazla olsa bile iklimin değişmediğini düşünenlerin oranları da yüksektir. Bu yüksek oran, Polatlı’da iklim değişikliğinin farkındalık düzeyinin arttığını, ancak konuya dair farklı algıların bulunduğunu göstermektedir.

Tablo 6 İklim Değişikliği Algısı

Polatlı’da son yıllarda iklimin değiştiğini düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 24 15,5
2.      Katılmıyorum. 20 12,9
3.      Kararsızım. 11 7,1
4.      Katılıyorum. 43 27,7
5.      Kesinlikle katılıyorum. 51 32,9
Bilmiyorum/Fikrim yok 6 3,9
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Polatlı’da iklim değişikliği nedeniyle su kaynaklarının azaldığını düşünme katılım puanı en fazla 4 ve 5 puanda yoğunlaşmaktadır.  Bu durum bölgedeki su kıtlığına dair artan bir bilinçlenmeye işaret etmektedir. Sadece %14,2’lik bir kesim bu görüşe 1 puan vererek kesinlikle katılmadığını ifade etmiştir.

Tablo 7 Su Kaynaklarının Azalması

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle su kaynaklarının azaldığını düşünüyorum Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 22 14,2
2.      Katılmıyorum. 20 12,9
3.      Kararsızım. 6 3,9
4.      Katılıyorum. 33 21,3
5.      Kesinlikle katılıyorum. 70 45,2
Bilmiyorum/Fikrim yok 4 2,6
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Katılımcıların %56,8’i (5 puan) iklim değişikliği nedeniyle tarımsal üretimde azalma olduğunu düşünmektedir. Bu durum, tarımsal verimlilik ve iklim değişikliği arasındaki ilişkide farkındalık oluştuğunu ve tarımsal üretimdeki potansiyel risklere dikkat çekilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Polatlı’da tarımsal üretimin yoğun olması ve tarımsal üretime ilişkin verimliliğin direkt gözlemlenebilmesi bu sonucu ortaya koymuştur.

Tablo 8 Tarımsal Üretimde Azalma

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle tarımsal üretimin ve verimin azaldığını düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 23 14,8
2.      Katılmıyorum. 16 10,3
3.      Kararsızım. 16 10,3
4.      Katılıyorum. 28 18,1
5.      Kesinlikle katılıyorum. 60 38,7
Bilmiyorum/Fikrim yok 12 7,7
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Polatlı’da iklim değişikliğinin insan sağlığını olumsuz etkilediğine 5 puan ile katılan katılımcıların oranı %33,5 iken 4 puan ile katılan katılımcıların oranı %23,9’dur. Bu yüksek oran, sağlık alanındaki etkilerin katılımcılar tarafından da belirgin bir şekilde hissedildiğini ve bu konuda sağlık politikaları oluşturulmasının önemini yansıtmaktadır. Ancak katılımcıların toplam %28,4’ü 1 ve 2 puan ile bu duruma katılmamaktadır.

Tablo 9 İnsan Sağlığına Etki

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle insan sağlığının olumsuz etkilendiğini düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 22 14,2
2.      Katılmıyorum. 22 14,2
3.      Kararsızım. 16 10,3
4.      Katılıyorum. 37 23,9
5.      Kesinlikle katılıyorum. 52 33,5
Bilmiyorum/Fikrim yok 6 3,9
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Katılımcıların %30,3’ü iklim değişikliği nedeniyle göç yaşandığına 2 puan ile katılmadığını belirtmektedir. İklim değişikliğine bağlı göç algısı konusunda kararsız olanların oranı %14,2’dir, bu da göç etkisinin henüz yeterince algılanmadığını veya bu konuda bilgi eksikliği bulunduğunu düşündürmektedir.

Tablo 10 Göç Etkisi

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle insanların göç ettiğini düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 28 18,1
2.      Katılmıyorum. 47 30,3
3.      Kararsızım. 22 14,2
4.      Katılıyorum. 19 12,3
5.      Kesinlikle katılıyorum. 19 12,3
Bilmiyorum/Fikrim yok 20 12,9
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

2.1.3 Sosyoekonomik Bulgular

Katılımcıların %36,1’i iklim değişikliğinin tarımsal ürün ve gıda fiyatlarını artırdığına 5 puan ile %20’si 4 puan ile katılmakta, %14,8’i ise bu görüşe 1 puan ile kesinlikle katılmamaktadır. Bu dağılım, iklim değişikliğinin tarımsal ekonomi üzerindeki etkilerinin toplumsal farkındalık düzeyinde önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir.

Tablo 11 Tarımsal Ürün ve Gıda Fiyatlarının Artışı

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle tarımsal ürün/ gıda fiyatlarının arttığını düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 23 14,8
2.      Katılmıyorum. 27 17,4
3.      Kararsızım. 11 7,1
4.      Katılıyorum. 31 20,0
5.      Kesinlikle katılıyorum. 56 36,1
Bilmiyorum/Fikrim yok 7 4,5
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle su ve yakıt fiyatlarının arttığını düşünüyorum” cümlesine 5 puan ile katılan katılımcıların oranı %35,5 ve 4 puan ile katılanların oranı %18,1’dir. Bu yüksek oran, enerji ve su kaynakları üzerindeki baskının ekonomik etkilerinin kamuoyunda hissedildiğini ve bu konuda bilinçlendirmenin gerekli olduğunu ortaya koymaktadır.

Tablo 12 Su ve Yakıt Fiyatlarının Artışı

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle su ve yakıt fiyatlarının arttığını düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 26 16,8
2.      Katılmıyorum. 27 17,4
3.      Kararsızım. 12 7,7
4.      Katılıyorum. 28 18,1
5.      Kesinlikle katılıyorum. 55 35,5
Bilmiyorum/Fikrim yok 7 4,5
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle iş bulmanın zorlaştığını düşünüyorum” cümlesine 2 puan ile katılmıyorum yanıtını verenlerin oranı %27,7 iken, 5 puan ile kesinlikle katılıyorum yanıtını verenlerin oranı %20,6’dır. Bu sonuç, ekonomik etkilere dair algının iş piyasasındaki yansımasının tam anlamıyla hissedilmediğini göstermektedir.

Tablo 13 İş Bulma Zorluğu

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle iş bulmanın zorlaştığını düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 27 17,4
2.      Katılmıyorum. 43 27,7
3.      Kararsızım. 15 9,7
4.      Katılıyorum. 21 13,5
5.      Kesinlikle katılıyorum. 32 20,6
Bilmiyorum/Fikrim yok 17 11,0
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle geçimin zorlaştığını düşünüyorum” cümlesine 5 puan ile kesinlikle katılıyorum yanıtını verenlerin oranı %33,5 iken, 4 puan ile katılıyorum yanıtını verenlerin oranı %20’dir. Benzer bir oran ile (%18,7) katılımcıların bir kısmı bu cümleye 2 puan ile katılmamaktadır. Bu durum, iklim değişikliğinin ekonomik baskılar yaratarak bireylerin geçim şartlarını etkilediği yönünde güçlü bir algı oluştuğunu göstermektedir.

Tablo 14 Geçim Zorluğu

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle geçimin zorlaştığını düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 27 17,4
2.      Katılmıyorum. 29 18,7
3.      Kararsızım. 7 4,5
4.      Katılıyorum. 31 20,0
5.      Kesinlikle katılıyorum. 52 33,5
Bilmiyorum/Fikrim yok 9 5,8
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle tarımsal faaliyetlerin maliyetlerinde artış olduğunu düşünüyorum” cümlesine 5 puan ile kesinlikle katılıyorum yanıtını verenlerin oranı %41,9 iken, 4 puan ile katılıyorum yanıtını verenlerin oranı %19,4’tür. Bu yüksek oran, özellikle tarım sektörü üzerindeki maliyet baskısının belirgin olduğunu ve iklim değişikliğinin tarımsal faaliyetleri doğrudan etkilediğini düşündürmektedir.

Tablo 15 Tarımsal Faaliyetlerin Maliyet Artışı

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle tarımsal faaliyetlerin maliyetlerinde artış olduğunu düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 24 15,5
2.      Katılmıyorum. 19 12,3
3.      Kararsızım. 7 4,5
4.      Katılıyorum. 30 19,4
5.      Kesinlikle katılıyorum. 65 41,9
Bilmiyorum/Fikrim yok 10 6,5
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

2.1.4 Sosyokültürel Bulgular

Katılımcıların %52,9’u 4 ve 5 puan ile katıldığını belirterek, iklim değişikliğinin tarihi ve kültürel alanlara zarar verdiğini veya verebileceğini düşünmektedir. Bu algı, iklim değişikliğinin kültürel miras üzerindeki olası etkilerine dair farkındalığın önemli bir seviyede olduğunu göstermektedir.

Tablo 16 Tarihi ve Kültürel Alanların Olumsuz Etkilenmesi

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle (doğal afet vb.) tarihi, toplumsal, kültürel alanların olumsuz etkilendiğini veya olumsuz etkilenebileceğini düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 27 17,4
2.      Katılmıyorum. 20 12,9
3.      Kararsızım. 16 10,3
4.      Katılıyorum. 32 20,6
5.      Kesinlikle katılıyorum. 50 32,3
Bilmiyorum/Fikrim yok 10 6,5
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

İklim değişikliği nedeniyle geleneksel ve kültürel faaliyetlerin risk altında olduğunu düşünen, 4 ve 5 puan ile bu duruma katılan katılımcı oranı %40,6 olup, %18,1’lik bir kesim 2 puan ile bu görüşe katılmamaktadır. Bu sonuç, iklim değişikliğinin kültürel faaliyetlere etkisi konusunda toplumsal algının henüz tam anlamıyla oluşmadığını işaret etmektedir.

Tablo 17 Geleneksel ve Kültürel Faaliyetlerin Risk Altında Olması

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle gelenek ve kültürel faaliyetlerin olumsuz etkilendiğini veya risk altında olduğunu düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 24 15,5
2.      Katılmıyorum. 28 18,1
3.      Kararsızım. 23 14,8
4.      Katılıyorum. 25 16,1
5.      Kesinlikle katılıyorum. 38 24,5
Bilmiyorum/Fikrim yok 17 11,0
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle yerel üretimin olumsuz etkilendiğini veya risk altında olduğunu düşünüyorum” cümlesine 5 puan veren katılımcıların oranı %33,5 iken 4 puan ile katılanların oranı %22,6’dır.  Yerel üretimin olumsuz etkilendiğini düşünen katılımcıların %56,1’i, iklim değişikliğinin yerel ekonomiyi tehdit edebileceğine dair bir bilinç düzeyine sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bu farkındalık, yerel üretimin korunması yönünde adımlar atılması gerektiğini göstermektedir.

Tablo 18 Yerel Üretimin Olumsuz Etkilenmesi

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle yerel üretimin olumsuz etkilendiğini veya risk altında olduğunu düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 23 14,8
2.      Katılmıyorum. 18 11,6
3.      Kararsızım. 16 10,3
4.      Katılıyorum. 35 22,6
5.      Kesinlikle katılıyorum. 52 33,5
Bilmiyorum/Fikrim yok 11 7,1
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Katılımcıların %59,3’ü (4 ve 5 puan ile katılarak), iklim değişikliğine dair eğitim faaliyetlerinin yapılması gerektiğini belirtmiştir. Bu güçlü talep, farkındalık ve eğitimin toplumda geniş bir kabul gördüğünü ve yerel düzeyde eğitim faaliyetlerinin önemini vurgulamaktadır.

Tablo 19 Eğitim ve Farkındalık Faaliyetlerinin Gerekliliği

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle iklim değişikliği ile ilgili eğitim vb. faaliyetler düzenlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 23 14,8
2.      Katılmıyorum. 15 9,7
3.      Kararsızım. 11 7,1
4.      Katılıyorum. 38 24,5
5.      Kesinlikle katılıyorum. 54 34,8
Bilmiyorum/Fikrim yok 14 9,0
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle sosyal ve ekonomik zorluklar yaşandığını düşünüyorum” cümlesine 4 ve 5 puan ile katılanların oranı %57,5’tir. Bu bulgu, iklim değişikliğinin sosyo-ekonomik boyutlarda yarattığı etkilere dair bilinç düzeyinin yüksek olduğunu ve toplumsal dayanıklılığın arttırılması gerekliliğini göstermektedir.

Tablo 20 Sosyal ve Ekonomik Zorlukların Artışı

Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle sosyal ve ekonomik zorluklar yaşandığını düşünüyorum. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 24 15,5
2.      Katılmıyorum. 20 12,9
3.      Kararsızım. 15 9,7
4.      Katılıyorum. 30 19,4
5.      Kesinlikle katılıyorum. 59 38,1
Bilmiyorum/Fikrim yok 7 4,5
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

2.1.5 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bulguları

“İklim değişikliği kadınları ve erkekleri farklı şekilde etkiler” cümlesine 5 puanla kesinlikle katılıyorum yanıtını verenlerin oranı %23,9 iken “katılmıyorum” yanıtını verenlerin oranı %20’dir. Bu sonuç, iklim değişikliğinin toplumsal cinsiyet boyutuna dair farkındalık oluşmaya başladığını düşündürmektedir. Ancak, yanıtların hemen hemen eşit dağılımı bu konuda daha fazla araştırma ve bilgilendirmenin gerekli olabileceğini düşündürmektedir.

Tablo 21 İklim Değişikliğinin Cinsiyet Üzerindeki Farklı Etkileri

İklim değişikliği kadınları ve erkekleri farklı şekilde etkiler. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 29 18,7
2.      Katılmıyorum. 31 20,0
3.      Kararsızım. 18 11,6
4.      Katılıyorum. 28 18,1
5.      Kesinlikle katılıyorum. 37 23,9
Bilmiyorum/Fikrim yok 12 7,7
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

“İklim değişikliği konusunda kadınların da rol alması önemlidir” cümlesine 4 puan ile katılıyorum yanıtını veren katılımcıların oranı %35,5’tir. %27,1’i ise 5 puan ile kesinlikle katılıyorum yanıtını vermiştir. Bu yüksek oran, toplumsal cinsiyet eşitliğine dair artan bir bilinçlenmeyi ve iklim değişikliği çalışmalarında kadınların daha fazla yer alması gerektiğine dair geniş bir kabul olduğunu ortaya koymaktadır.

Tablo 22 Kadınların İklim Değişikliği ile Mücadelede Rolü

İklim değişikliği konusunda kadınların da rol alması önemlidir. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 23 14,8
2.      Katılmıyorum. 13 8,4
3.      Kararsızım. 18 11,6
4.      Katılıyorum. 55 35,5
5.      Kesinlikle katılıyorum. 42 27,1
Bilmiyorum/Fikrim yok 4 2,6
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

2.1.6 Demo Faaliyetlere İlişkin Bulgular

Demo faaliyetlerinin kişisel katkı sağladığına 4 ve 5 puan vererek katıldığını belirten katılımcıların oranı %64,5’tir. Bu sonuç, demo faaliyetlerinin kişisel farkındalık ve bilgi düzeyini artırmada etkili olduğunu ve bu tür faaliyetlerin yerel düzeyde uygulanmasının toplumda karşılık bulduğunu göstermektedir.

Tablo 23 Demo Faaliyetlerinin Kişilere Katkısı

Demo faaliyetler ve eğitimler iklim değişikliği konusunda kişilere katkı sağlayabilir. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 22 14,2
2.      Katılmıyorum. 13 8,4
3.      Kararsızım. 15 9,7
4.      Katılıyorum. 51 32,9
5.      Kesinlikle katılıyorum. 49 31,6
Bilmiyorum/Fikrim yok 5 3,2
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

Demo faaliyetlerinin bölgeye katkı sağlayacağına 4 ve 5 puan vererek katıldığını belirten katılımcıların oranı %57,4’tür. Bu farkındalık, toplumsal düzeyde iklim değişikliği ile mücadele çalışmalarının destek gördüğünü ve bölgesel kalkınmaya yönelik olarak da önemsendiğini göstermektedir.

Tablo 24 Demo Faaliyetlerinin Bölgeye Katkısı

Demo faaliyetler ve eğitimler iklim değişikliği konusunda bölgemize katkı sağlayabilir. Yanıt Sayısı Yüzde
1.      Kesinlikle katılmıyorum. 24 15,5
2.      Katılmıyorum. 19 12,3
3.      Kararsızım. 15 9,7
4.      Katılıyorum. 32 20,6
5.      Kesinlikle katılıyorum. 57 36,8
Bilmiyorum/Fikrim yok 8 5,2
Toplam 155 100,0

Kaynak: Polatlı İklim Değişikliğine Uyum Farkındalık Anketi

 

2.2- Korelasyon Analizi

Korelasyon analizi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü incelemek için kullanılan bir istatistiksel tekniktir. Bilimsel araştırmalarda, özellikle değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak, hipotezleri test etmek veya nedensel ilişkiler hakkında bilgi sağlamak amacıyla yapılır. Korelasyon analizi, pozitif, negatif veya hiçbir ilişki olmadığını gösterebilir ve bu bilgi, karar verme, tahmin ve modelleme gibi alanlarda oldukça değerlidir. Örneğin, bir tarımsal çalışmada iklim faktörleri ile mahsul verimi arasındaki korelasyon incelenerek iklim değişikliğinin tarımsal üretime etkisi değerlendirilebilir (Büyüköztürk, 2002, s. 138).

Su kaynaklarının azalması (Tablo 7) ile tarımsal üretim ve verimin azalması (Tablo 8) arasındaki korelasyon katsayısı 0.89 olarak bulunmuştur. Bu yüksek pozitif korelasyon, iki değişken arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir; su kaynaklarının azalması, katılımcılar tarafından tarımsal üretimde azalma olarak algılanmaktadır. Bu dağılım, katılımcıların önemli bir kısmının her iki ifadeye de katıldığını ve su kaynaklarının azalmasının tarımsal üretim üzerindeki etkisine duyarlılık gösterdiğini ortaya koymaktadır.

İklim değişikliğinin sosyal ve ekonomik zorluklar yaratması (Tablo 20) ile yerel üretimin olumsuz etkilenmesi (Tablo 18) arasındaki korelasyon katsayısı 0.89 olarak bulunmuştur. Bu yüksek pozitif korelasyon, katılımcıların iklim değişikliğini hem sosyal ve ekonomik zorluklar hem de yerel üretime yönelik tehditlerle güçlü bir şekilde ilişkilendirdiklerini göstermektedir. Bu sonuçlar, katılımcıların iklim değişikliğini ekonomik istikrar ve yerel üretim üzerinde doğrudan bir tehdit olarak gördüğünü ve iki konuda da güçlü bir farkındalık sergilediğini ortaya koymaktadır. Bu durum, yerel ekonominin ve üretimin korunması için iklim değişikliğine karşı önlemler alınması gerektiğine dair toplumsal bir bilinç olduğunu işaret etmektedir. ​

İklim değişikliğinin tarihi ve kültürel alanlara etkisi (Tablo 16) ile geleneksel ve kültürel faaliyetler üzerindeki etkisi (Tablo 17) arasındaki korelasyon katsayısı 0.85 olarak bulunmuştur. Bu güçlü pozitif korelasyon, katılımcıların iklim değişikliğini hem fiziksel kültürel alanlar hem de sosyal kültürel faaliyetler açısından bir tehdit olarak algıladıklarını göstermektedir. Bu dağılım, katılımcıların çoğunluğunun iklim değişikliğinin hem tarihi alanlara zarar verdiğini hem de kültürel faaliyetleri tehdit ettiğini düşündüğünü ortaya koymaktadır. İklim değişikliğinin, fiziksel kültürel miras kadar sosyal kültürel gelenekleri de etkileyebileceğine dair güçlü bir toplumsal bilinç olduğunu işaret etmektedir. ​

İklim değişikliği nedeniyle tarımsal ürün/gıda fiyatlarının artışı (Tablo 11) ile su ve yakıt fiyatlarının artışı (Tablo 12) arasındaki korelasyon katsayısı 0.78 olarak bulunmuştur. Bu yüksek düzeyde pozitif korelasyon, iki faktör arasında güçlü bir ilişki olduğunu ve katılımcıların her iki alandaki fiyat artışlarını iklim değişikliğiyle bağlantılı olarak algıladıklarını göstermektedir.

İklim değişikliği konusunda eğitim ve farkındalık faaliyetlerinin gerekliliği (Tablo 19) ile kadınların iklim değişikliğiyle mücadelede rol almasının önemi (Tablo 22) arasındaki korelasyon katsayısı 0.73 olarak bulunmuştur. Bu yüksek pozitif korelasyon, katılımcıların eğitim ve farkındalık faaliyetleri ile toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki bağlantıyı güçlü bir şekilde algıladığını göstermektedir. Bu dağılım, katılımcıların çoğunluğunun eğitim ve farkındalık çalışmalarını desteklediğini ve kadınların iklim değişikliğiyle mücadelede aktif rol almasını önemli bulduğunu göstermektedir. İklim değişikliği konusundaki bilinçlendirme çalışmalarının toplumsal cinsiyet eşitliği boyutunda da önemli olduğuna dair güçlü bir toplumsal farkındalık olduğunu işaret etmektedir.

İklim değişikliğinin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkisi (Tablo 9) ile göç üzerindeki etkisi (Tablo 10) arasındaki korelasyon katsayısı 0.61 olarak bulunmuştur. Bu orta düzeyde pozitif korelasyon, insan sağlığına yönelik olumsuz etkilerin göç ile bir miktar ilişkilendirildiğini gösterir; ancak, doğrudan bir etkiden ziyade dolaylı bir farkındalık olduğu söylenebilir. Bu dağılım, katılımcıların insan sağlığı üzerindeki etkileri daha yoğun bir şekilde hissettiklerini, ancak göçle ilgili aynı düzeyde bir farkındalığa veya algıya sahip olmadıklarını göstermektedir. Göç etkisinin daha düşük oranda “katılıyorum” ve “kesinlikle katılıyorum” yanıtlarına sahip olması, katılımcıların göçü iklim değişikliğinin daha dolaylı bir sonucu olarak gördüklerini düşündürmektedir. Bu dağılım, katılımcıların çoğunluğunun her iki fiyat artışını da iklim değişikliğiyle ilişkilendirdiğini göstermektedir. Tarımsal ve enerji fiyatlarının artışına yönelik yüksek düzeyde katılım, iklim değişikliğinin ekonomi üzerindeki etkilerine dair güçlü bir farkındalığın olduğunu işaret etmektedir.

3-SONUÇ

Anket analizine göre ana başlıklarda elde edilen bulgular:

  1. Sosyo-ekolojik Farkındalık: Katılımcıların çoğunluğu (%51) Polatlı’da iklimin değiştiğine, su kaynaklarının azaldığına (%70), tarımsal üretimin azaldığına (%60) ve insan sağlığının olumsuz etkilendiğini (%52) düşünmektedir. Bu durum, iklim değişikliğinin fark edilir düzeyde olduğunu göstermekle birlikte iklimin değişmediğini, su kaynaklarının iklim değişikliği nedenli azalmadığını, tarımsal üretimde iklimsel nedenli bir etki olmadığını düşünen katılımcıların oranı %20-25 civarındadır.

Ek olarak, anket genelinde “bilmiyorum/fikrim yok” yanıtının en yüksek oranda olduğu soru cümlesi “Polatlı’da son yıllarda iklim değişikliği nedeniyle insanların göç ettiğini düşünüyorum” olmuştur. Bu durumun göç oranının ve göç nedenlerinin bilinmemesi gibi nedenleri olabilir.

  1. Sosyo-ekonomik Farkındalık: Çoğu katılımcı, tarımsal ürün fiyatlarının arttığını (%56), su ve yakıt fiyatlarının yükseldiğini (%55) ve geçimin zorlaştığını (%52) belirtmektedir. İş bulmanın zorlaştığını düşünenlerin oranı ise diğer sosyoekonomik etkileri gözlemleyenlere göre oldukça düşüktür. Bu sonuçlar, iklim değişikliğinin ekonomik yükünü özellikle tarımsal üretim maliyetleri ve yaşam maliyeti üzerinde hissettirdiğini göstermektedir. Sosyo-ekonomik sorulara katılmama düzeyi %30-35 oranı ile sosyoekolojik sorulara katılmama düzeyinden daha fazladır. Bu durum iklim değişikliğinin sosyoekonomik etkileri ile ilgili farkındalığın daha az olduğunu göstermektedir.
  2. Sosyo-kültürel Farkındalık: Katılımcılar, kültürel ve tarihi alanların olumsuz etkilenebileceğini (%50) ve geleneksel ve kültürel faaliyetlerin risk altında olduğunu (%38), yerel üretimin risk altında olduğunu (%56,1), eğitim ve farkındalık faaliyetlerinin düzenlenmesi gerektiğini (%59,3) belirtmektedir. Bu sonuçlar, iklim değişikliğinin kültürel ve tarihi alanları korumak için daha fazla farkındalığa ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadır.

Sosyo-kültürel sorulara katılmama düzeyi genel olarak %25-30 oranındadır.

  1. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Farkındalığı: İklim değişikliğinin kadınları ve erkekleri farklı şekillerde etkilediğine katılanların oranı %38,7, katılmayanların oranı ise %42’dir. Bu sonuç, katılımcıların daha çok iklim değişikliği ile cinsiyet ilişkisi kurmadığını göstermektedir. Katılımcılardan kadınların iklim değişikliği ile ilgili çalışmalarda rol almasının önemli olduğuna dair katılım ise yüksektir.
  2. Demo Alan Faaliyetleri: Eğitim ve demo faaliyetlerinin kişilere katkı sağlayacağını düşünenlerin oranı %50’nin üzerinde, bölgede katkı sağlayacağına inan katılımcı oranı da benzer düzeydedir. Bu sonuç, demo faaliyetlerinin farkındalık yaratmada etkili olabileceğini işaret etmektedir.

 

Gerçekleştirilen iklim değişikliği farkındalık anketi sonuçlarına göre, bölgedeki bireylerin çoğunluğu iklim değişikliğinin etkilerini doğrudan hissetmekte ve bu etkilerin farkında olduklarını belirtmektedir. Özellikle sosyo-ekolojik etkiler, su kaynaklarının azalması ve tarımsal üretimin düşmesi gibi doğrudan sonuçlar, iklim değişikliğinin toplumsal yaşantıyı nasıl şekillendirdiğini gözler önüne sermektedir. Katılımcıların iklim değişikliğinin su ve yakıt fiyatlarını yükseltmesi, geçim koşullarını zorlaştırması gibi ekonomik sonuçlara duyarlılık gösterdiği de bulgular arasında dikkat çekmektedir.

İklim değişikliğinin kültürel miras ve yerel üretim üzerinde risk oluşturduğu algısı, toplumsal farkındalığın geniş bir perspektife sahip olduğunu yansıtmakta; geleneksel faaliyetlerin korunması için önlemler alınmasının önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, iklim değişikliğinin toplumsal cinsiyet eşitsizliğini derinleştirebileceği konusundaki farkındalık, katılımcıların bu alanda bilinçli olduklarını ve kadınların mücadelede daha fazla rol almasının önemli bulunduğunu göstermektedir. Eğitim ve demo faaliyetlerinin bireyler ve bölge üzerinde olumlu etkiler sağlayabileceğine dair yüksek beklenti, yerel düzeyde uygulanacak projelerin desteklenme potansiyeline işaret etmektedir.

Bu sonuçlar, Polatlı’da iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum için daha kapsamlı çalışmalar yapılmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Özellikle su kaynaklarının korunması, tarımsal üretim maliyetlerinin düşürülmesi, sosyo-kültürel değerlerin korunması ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması yönünde atılacak adımlar, iklim değişikliğinin yerel etkilerini azaltmada etkili olacaktır.

RAPORU GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ